Yer Altı Suyunun Kaynağı Nedir?
Yer altı suyunun en önemli kaynağı yağışlardır. Yağışların bir kısmı bitkiler tarafından tutulurken bir kısmı toprak tarafından emilmekte, bir bölümü yüzeysel akıma geçerek akarsularla buluşmaktadır. Bir bölümü ise yer altına sızarak kaya çatlaklarında, kayaçların arasında ya da kalker gibi kayaçların oyuklarında ve çatlaklarında birikmektedir. Yağışlar dışında okyanuslar, ırmaklar, göller, bataklıklar ve yapay gölcükler yer altı su kaynağıdır. Peki, yer altı su araştırması nasıl yapılır?
Yer Altı Suları Nasıl Oluşur?
Yer altı suları yer yüzünden yer altına sızan sularında bu alandaki kum taşı, çakıl taşı ya da kırıklı ve çatlaklı kireçtaşı gibi gözenekli kayaçların içerisinde bulunan boşluklarda birikmesiyle oluşmaktadır. Yer altında suyun oluşabilmesi gözenekli kayaçların yeryüzüyle bağlantısının olması gerekmektedir. Yer altı sularının oluşabilmesi için beslenme ve depolanma şartlarının uygun olması oldukça önemlidir. Beslenmesini etkileyen en önemli faktör yağışlarken, depolama şartları yüzeyin eğimi, yüzeyin geçirimlik özelliği ve bitki örtüsüyle ilgilidir.
Yer Altı Suyunun Bileşenleri Nedir?
Yer altı su bileşeni olarak kalsiyum, kalsiyum sülfat, karbonat, sodyum klorür, demir, kükürt, silisyum ve azot gibi elementler sayılabilmektedir. Kimyasal bileşimlerinde bu elementler bulunmaktadır. Fiziksel özelliklerini ise akış hızı, sıcaklık, basınç durumu ve seviye değişmeleri oluşturmaktadır.
Farklı Yer Altı Suyu Türleri Nelerdir?
Yer altı su türleri karstik kaynak, vadi, artezyen, tabaka, gayzer ve fay kaynağıdır. Karstik kaynak kalker tabakaları arasında biriken yer altı sularının yeryüzüne çıktığı kaynak çeşididir. Bu kaynağa Voklüz ismi de verilmektedir. Genel olarak en çok su çıkaran karstik kaynaklardır. Suları soğuk ve içerisinde oldukça fazla miktarda kireç bulunmaktadır. Debileri mevsimden mevsime değişen bu sular genellikle içme suyu olarak kullanılmazlar.
Vadi kaynakları yer altına sızan suların toplandığı tabakaların, bir vadiyle kesilmesiyle oluşmaktadır. Yamaç kaynakları ismiyle de bilinmektedir. Genel olarak vadi yamaçlarında görülen bu kaynakların suları soğuktur. Akımları yıl içerisinde değişen vadi kaynakları kurak mevsimlerde akarsuların kurumasının önüne geçmektedir.
Artezyen kaynaklar yeryüzündeki suların geçirimsiz tabakalar arasında yer alan geçirimli tabakada birikmesiyle ve sondaj işlemiyle insan tarafından yüzeye çıkarılmasıyla oluşmaktadır. Bu kaynakların suları soğuktur ve içme suyu olarak ve tarımda sulama amacıyla kullanılmaktadır.
Tabaka kaynağı, geçirimli tabakalar üzerinde biriken suların bir yamaç boyunca kesilmesiyle oluşan yer altı su çeşitlerindendir. Bu kaynak dağ ve platolardan görülmektedir.
Gayzer kaynaklarına genel olarak aktif volkanların etkili oldukları alanlarda rastlanmaktadır. Bu alanlarda sıcaklığın fazla olması nedeniyle yer altı suları kaynamaktadır. Kaynamasının ardından basınçlı bir şekilde sıcak su veya buhar olarak fışkırmasıyla gayzer kaynakları oluşmaktadır.
Fay kaynakları, yerin derinliklerindeki yer altı kaynaklarının fay kırıklarından yeryüzüne çıkmasıyla oluşmaktadır. Kırıklı yapının oldukları yerlerde sıkça rastlanmaktadır. İçerisinde bolca eriyik mineral bulunan fay kaynaklarının suları ılık ya da sıcaktır. Bu kaynaklardan elde edilen enerjiye jeotermal enerji denmektedir.
