Yer altından genellikle su çıkarmak amacıyla gerçekleştirilen sondaj işlemleri, farklı yöntemlerle yapılmaktadır. Sondaj işlemindeki temel mantık, daha önce tespiti yapılan bölgede su kuyuları açmak olarak ifade edilebilmektedir. Bu kuyular çakma, darbeli veya rotary adı verilen sistemlerle açılabilmektedir.
Çakma kuyular, daha çok zeminin yumuşak olduğu alanlara açılabilmektedir. Fiyat olarak uygun ve pratik bir yöntem olmasından dolayı tercih edilmektedir. Darbeli sistemli sondaj kuyuları ise genellikle sağlam zeminlerde uygulanan tekniklerden biridir. Fiyat olarak uygun ancak süreç olarak uzun sürebilmektedir. Rotary yöntemi ise bu sistemde en çok tercih edilenlerden biridir. Sondaj kuyularının açılma sürecindeki en kritik malzemelerden biri ise borulardır.
Sondajda hangi borular kullanılır? Sondaj işleminde kuyunun delinmesi amacıyla tij boruları kullanılmaktadır. Tij boruları, özel çelik malzemeden yapılmakta olup uçlarındaki matkap sayesinde istenilen derinliğe kadar zemini delebilmektedir. Delme işlemlerinden sonra ise kuyunun teçhiz edilme sürecine geçilmektedir. Bu süreçte kullanılan borular PVC veya metal özelliklere sahip olmaktadır. PVC ile metal kökenli borular arasında yapılacak olan tercih, süreci doğrudan etkileyebilmektedir. Örneğin pH dengesinin normal olmadığı koşullarda sac borular sorun yaratabilmektedir. Bu gibi durumlarda PVC borular tercih edilmektedir. PVC borular ise düz ve filtreli olmak üzere iki farklı grup altında incelenebilmektedir.
Sondaj işlemlerinin olmazsa olmazı borulardır. Peki, sondaj boruları ne işe yarar? Sondaj boruları, yer altındaki sulardan faydalanmak amacıyla başlatılan işlemlerin tamamlanması sürecinde kritik rol oynamaktadır. Sondaj kuyularında kullanılan bu borular, geçmiş dönemde çelik malzemelerden tercih edilse de son zamanda bu malzemeler PVC’lerden tedarik edilmektedir.
Düz PVC borular, andezit, tüf veya masif nitelikli kayaç türlerine sahip yerlerde kuyuların zemin geçişlerindeki mukavemeti artırmak için kullanılmaktadır. Aynı zamanda buraya yabancı madde girişini engelleyen borular, kuyunun içerisindeki dalgıç pompayı da muhafaza edebilmektedir. Kapalı sondaj borusu olarak da ifade edilebilen bu türün yanında filtrelileri de tercih edilebilmektedir. Filtreli sondaj borusu ise kuyu içerisindeki su giriş kanallarını kontrol etmek amacıyla kullanılmaktadır. Operatör tarafından belirlenen metrajlara aralıklı şekilde yerleştirilen borular, uzun ömürlü olması ve aynı zamanda kolay değiştirilebilir özellikleriyle öne çıkmaktadır.
Sondaj boruları gerekli mi? sorusuna, bu malzemelerin sürecin en önemli malzemelerinden biri olduğu şeklinde yanıt verilebilmektedir. Bu kadar gerekli olan sondaj borularının da belli bir kalitede ve aynı zamanda dayanıklı olmaları istenmektedir. Sondaj borularının dayanıklı olup olmadığı, tamamen kullanılan malzemenin kalitesi ile ilgilidir. Bazı sondaj sistemlerinde çelik boru kullanılırken, tercihen PVC türleri de tercih edilebilmektedir.
Eski dönemlerde yaygın olarak kullanılan çelik borular, günümüzde hala tercihe bağlı olarak aktif bir şekilde süreçte yer alabilmektedir. Çelik borular, dayanıklılık açısından oldukça kuvvetli olup her türlü darbeye karşı korunaklı bir yapıya sahiptir. Ancak süreci uzatması ve maliyeti artırması nedeniyle günümüzde artık PVC borular kullanılmaktadır. PVC borular, maliyet açısından çok daha uygun olmakla birlikte uzun ömürlü bir kullanım sunmaları nedeniyle tercih sebebi olmaktadır.
Sondaj boru seçimi sırasında malzemelerin kalitesi kadar kullanışlı olmaları da büyük önem taşımaktadır. Kullanışlı olmalarındaki en önemli kıstas ise sahip olduğu metre bazından boylarıdır. Günümüzde en çok kullanılan PVC sondaj boruları, düz ve filtreli olmak üzere iki farklı tipte üretilmektedir. Bu kapsamda sondaj boruları 140’dan başlayarak 175, 200, 225 ve 330 gibi çaplara sahip olmaktadır. 2,3 ve 4 metre boylarında üretimi yapılan sondaj boruları 100 metrelik derinliklere kadar kullanım imkânı sunmaktadır.